Emeklilik, sigortalılık süresi, prim ödemeleri ve işe başlama tarihine göre farklı şekillerde gerçekleşir. Erkeklerin emekli olabilmesi için 25 yıl, kadınların ise 20 yıl sigortalılık süresi gerekir. Ayrıca, her iki cinsiyet için de belirli bir prim ödeme zorunluluğu bulunmaktadır. Emeklilik yaşını öne çekmek için ise bazı yollar var. İşte erken emeklilik formülleri!
ON YIL PRİMLE EMEKLİLİK
Kısmi emeklilik, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün prim ödeme şartını sağlayanların yararlanabileceği bir emeklilik türüdür. Bu durumda kadınlar 58, erkekler 60 yaşında emekli olabilirler. Bu şartlar, 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanları kapsamaktadır.
Daha farklı bir anlatımla, kısmi emeklilik, sigortalılık süresini doldurmuş ancak yaş şartını henüz karşılamamış olan kişilerin emekli olabilmesini sağlayan bir sistemdir. Bu sistemde, sigortalılık süresi 15 yıl ve prim ödeme gün sayısı 3600’dür. Kadınlar için yaş şartı 58, erkekler için ise 60’tır. Bu şartlar, 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanların yararlanabileceği şekilde düzenlenmiştir.
9 Eylül 1999 sonrasında sigortalı olanların kısmi emeklilik için yararlanabileceği şartlar ise farklıdır. Bu durumda, sigortalılık süresi 25 yıl ve prim ödeme gün sayısı 4500’dür. Yaş şartı ise değişmemiştir.
MALULEN EMEKLİLİK
İş gücünün en az yüzde 60’ını kaybeden kişiler, malulen emekli olabilir. Bu durumda, en az 1800 gün prim ödemek ve SGK’dan alınacak sağlık raporuna sahip olmak gerekir. Yaş şartı aranmaz, ancak malulen emeklilik alanlar çalışamaz.
DOĞUM YAPAN KADINLAR İÇİN 6 YIL ERKEN EMEKLİLİK
Kadın çalışanlar, doğum borçlanması sayesinde emeklilik yaşını öne çekebilirler.
Doğum borçlanması, kadınların doğum nedeniyle iş hayatından uzak kaldıkları süreleri prim ödemesi olarak saydırmalarına olanak tanır.
Her doğum için 720 gün borçlanma hakkı bulunan kadınlar, bu haklarını üç çocuk için kullanabilirler. Bu da toplamda 2160 gün yani yaklaşık 6 yıl erken emeklilik anlamına gelir.
Doğum borçlanmasından yararlanabilmek için çocukların sigortadan önce doğmuş olması gerekir.
ERKEKLER İÇİN ASKERLİK
Erkekler için askerlik süreleri, emeklilik koşullarını etkileyebilir.
Sigortalı olmadan önce yapılan askerlik süresi, prim kazanmaya olanak tanır. Bu süre için borçlanma yapılması halinde, sigorta başlangıç tarihi borçlanılan gün kadar geri çekilir. Bu da erken emeklilik imkanı sağlar.
Örneğin, 18 ay askerlik yapan bir erkek, bu süreyi borçlanırsa, sigorta başlangıç tarihi 540 gün geriye çekilir. Bu durumda, 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan erkek, 58 yerine 56 yaşında emekli olabilir.
Engelli emeklilik, en az yüzde 40 engellilik oranına sahip olan çalışanların yararlanabileceği bir emeklilik türüdür. Bu durumda, yaş şartı aranmaz, ancak 15 yıl 3600 gün prim ödeme şartı aranır. İşe giriş tarihine göre bu süre 18 yıl 4680 güne kadar çıkabilir.
Engelli emeklilik hakkından yararlananlar çalışmaya devam edebilir ve maaşları kesilmez.
Daha farklı bir anlatımla, engelli emeklilik, engelli çalışanların, yaş şartına bakılmaksızın emekli olabilmelerini sağlayan bir sistemdir. Bu sistemde, prim ödeme gün sayısı 15 yıl 3600’dür. İşe giriş tarihine göre bu süre 18 yıl 4680’e kadar çıkabilir.
YIPRANMA PAYI
Yıpranma payı, ağır işlerde çalışan kişilerin, çalışma koşullarının olumsuz etkilerini telafi etmek amacıyla verilen bir haktır. Bu hak kapsamında, ağır işlerde çalışan kişiler, sigortalılık sürelerine belli oranda gün ekleyerek ve işe girişlerini geri çekerek emekli olabiliyorlar.
Yıpranma payı, her meslek grubu için farklı oranlarda uygulanmaktadır. Örneğin, madenciler için her yıl için 180 gün yıpranma payı uygulanmaktadır. Bu durumda, 30 yıl sigortalı olan bir madenci, yıpranma payı sayesinde 5400 gün prim ödemek yerine 3600 gün prim ödemek suretiyle emekli olabilir.
Yıpranma payından yararlanmak için, ağır işlerde çalışan kişilerin SGK’dan yıpranma payı talebinde bulunması gerekmektedir. Bu talebin kabul edilmesi halinde, kişilerin sigortalılık sürelerine yıpranma payı oranında gün eklenir ve işe giriş tarihleri geri çekilir.
İşe giriş tarihinin geri çekilmesi, emeklilik yaşını düşürür. Örneğin, 30 yıl sigortalı olan bir madenci, yıpranma payından yararlanarak işe giriş tarihini 5 yıl geri çekebilir. Bu durumda, kişi 55 yaşında yerine 40 yaşında emekli olabilir.
